การวิเคราะห์เศรษฐกิจมหภาค

การวิเคราะห์เศรษฐกิจมหภาคเป็นวิธีการวิเคราะห์วัฏจักรเศรษฐกิจ ซึ่งมีจุดหมายสำคัญคือการสำรวจกฎเกณฑ์ที่เปิดเผยเกี่ยวกับความผันผวนของเศรษฐกิจ โดยการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของดัชนีเศรษฐกิจมหภาคหลักการ เพื่อคาดการณ์ทิศทางของความผันผวนเศรษฐกิจและผลกระทบที่เกิดขึ้น ให้กับการตัดสินใจในการบริหารองค์กรและการควบคุมเศรษฐกิจมหภาค

ระยะเวลาและชนิดของการผันผวนในเศรษฐกิจ

อย่างที่ได้กล่าวไว้ ความผันผวนของเศรษฐกิจแบ่งออกเป็นสี่ระยะ คือ การขยายตัว ความถดถอย ความตกต่ำ และการฟื้นฟู ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้มีระเบียบแบบแผน และสะท้อนผ่านการเปลี่ยนแปลงของดัชนีเศรษฐกิจที่แน่นอนได้ ว่าดัชนีเหล่านี้เรียกว่าดัชนีความไว ซึ่งมักจะถูกแบ่งออกเป็นสามประเภทตามลำดับรอบระยะเวลา คือ ดัชนีชี้นำ ดัชนีซิงโครนัส และดัชนีล่าช้า

ดัชนีชี้นำ

ดัชนีชี้นำ หมายถึง ดัชนีที่มีการเปลี่ยนแปลงมาก่อนวัฏจักรเศรษฐกิจของประเทศ หากมีดัชนีบางตัวที่ไปถึงจุดสูงสุดหรือจุดต่ำสุดก่อนกำหนดเวลาระยะเวลาเศรษฐกิจของประเทศหลายเดือน จะเรียกดัชนีเหล่านั้นว่าดัชนีชี้นำ ดัชนีเหล่านี้สามารถให้สัญญาณเกี่ยวกับสภาพเศรษฐกิจในปีที่กำลังจะมาถึง โดยในประเทศไทยจะมีการใช้ดัชนีชี้นำดังต่อไปนี้ ได้แก่ มูลค่าการผลิตในอุตสาหกรรมเบา มูลค่าผลผลิตพลังงานขั้นต้น ปริมาณการผลิตเหล็ก ปริมาณการผลิตแร่เหล็ก ปริมาณการผลิตโลหะมีค่า 10 ชนิด การซื้อสินค้าอุตสาหกรรมในประเทศ ปริมาณสต็อกเหล็กในประเทศ ปริมาณสต็อกปูนซีเมนต์ในประเทศ จำนวนโครงการที่เริ่มดำเนินการใหม่ จำนวนสินเชื่อการก่อสร้าง ปริมาณการส่งออกของศุลกากร มูลค่าการส่งออกของกระทรวงพาณิชย์ สินเชื่อภายในองค์กร M1 สินเชื่ออุตสาหกรรม เงินเดือนและค่าใช้จ่ายของบุคคล รายจ่ายในการจัดซื้อผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร ค่าใช้จ่ายในรูปเงินสด รายได้จากการขายสินค้า รวมทั้งหมด 18 รายการ

ดัชนีซิงโครนัส

ดัชนีซิงโครนัส หมายถึง ดัชนีที่บ่งบอกจุดเปลี่ยนของลักษณะวัฏจักรเศรษฐกิจของประเทศ โดยจุดเปลี่ยนของดัชนีเหล่านี้มักเกิดขึ้นพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงในวัฏจักรเศรษฐกิจ ซึ่งไม่ได้เกื้อหนุนการเปลี่ยนแปลงในอนาคต แต่แสดงถึงสถานการณ์เศรษฐกิจในปัจจุบัน ในประเทศไทยมักใช้ดัชนีเหล่านี้เป็นดัชนีซิงโครนัส ได้แก่ มูลค่าการผลิตในอุตสาหกรรม มูลค่าการผลิตในอุตสาหกรรมยอดรวม รายได้การขายในอุตสาหกรรมที่ระบุในงบประมาณ ยอดขายค้าปลีกของสินค้าในตลาดสังคม การขายสินค้าสุทธิในประเทศ การขายสินค้าสุทธิในประเทศ มูลค่าการนำเข้าในศุลกากร และปริมาณเงินหมุนเวียน M2 รายได้เงินสดในธนาคาร เป็นต้น รวมทั้งหมด 10 รายการ

ดัชนีล่าช้า

ดัชนีล่าช้า หมายถึง ดัชนีที่เกิดขึ้นหลังจากวัฏจักรเศรษฐกิจที่มีการผันผวน หากดัชนีนี้มีการไปถึงจุดสูงสุดหรือจุดต่ำสุดหลังจากวัฏจักรเศรษฐกิจ ประมาณหลายเดือน จะเรียกดัชนีนี้ว่าดัชนีล่าช้า โดยในประเทศไทยมีดัชนีล่าช้าหลัก เช่น การลงทุนในสินทรัพย์ถาวรโดยรวมของประเทศ สินเชื่อเชิงพาณิชย์ การรับจ่ายงบประมาณจากรัฐ ดัชนีราคาเพื่อค้าปลีก ดัชนีราคาสินค้าอุปโภคบริโภค และดัชนีราคาตลาดค้า เป็นต้น รวมทั้งหมด 6 รายการ

การวิเคราะห์และการตัดสินใจ

ดัชนีเหล่านี้สามารถสะท้อนสถานการณ์เศรษฐกิจที่คาดว่าจะเกิดขึ้นได้ แต่อาจเกิดความยากลำบากในการตัดสินใจทิศทางการเคลื่อนที่ของเศรษฐกิจ โดยเฉพาะเมื่อบางดัชนีชี้นำมีการเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่แตกต่างกัน ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่าครึ่งหนึ่งพุ่งขึ้นและอีกครึ่งหนึ่งลดลง เราจึงต้องสร้างดัชนีผสมเรียกว่า "ดัชนีกระจาย (Diffusion Index)" เพื่อเป็นตัวแทนของทิศทางการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มดัชนีต่างๆ การคำนวณดัชนีกระจายคือการให้คะแนนดัชนีความไวที่เพิ่มขึ้นเป็น 1 คะแนน ดัชนีที่ไม่เปลี่ยนแปลงเป็น 0.5 คะแนน และลดลงเป็น 0 โดยมีสูตรดังนี้:

สูตรการคำนวณดัชนีกระจาย

ดัชนีกระจายรวม (DIt) = [(จำนวนดัชนีที่เพิ่มขึ้น + (จำนวนดัชนีที่ไม่เปลี่ยนแปลง × 0.5)) / จำนวนดัชนีรวม] × 100 โดย DIt แสดงถึงค่าของดัชนีกระจายรวมในช่วงเวลา t ในการคำนวณจริง อาจใช้ระยะเวลาต่างๆ เช่น 1 เดือน 6 เดือน หรือ 9 เดือน ซึ่งเวลาที่นานขึ้นจะช่วยส่งเสริมการมองแนวโน้มความผันผวนในระยะสั้น ดัชนีกระจายมักจะคำนวณแยกตามกลุ่มดัชนีชี้นำ ดัชนีซิงโครนัส และดัชนีล่าช้า หรือกล่าวคือต้องมีการคำนวณดัชนีกระจายชี้นำ ดัชนีกระจายซิงโครนัส และดัชนีกระจายล่าช้า

การพยากรณ์เศรษฐกิจ

อิงจากลักษณะการเปลี่ยนแปลงของดัชนีกระจาย นักลงทุนสามารถวิเคราะห์สภาพความเจริญรุ่งเรืองของเศรษฐกิจหรือสภาพความผันผวนของเศรษฐกิจโดยรวม โดยทั่วไปการจะแบ่งการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของดัชนีกระจายออกเป็นสี่ระยะ ได้แก่:

แรก เมื่อ 0 < DIt < 50% หมายถึง จำนวนดัชนีที่เพิ่มขึ้นน้อยกว่าครึ่งหนึ่ง แต่ยังมีปัจจัยที่ขยายตัวที่ยังเพิ่มขึ้น ขณะที่ปัจจัยที่หดตัวกำลังค่อยๆ หายไป สภาพเศรษฐกิจเคลื่อนที่เข้าสู่ช่วงการขยายตัวเรื่อยๆ ดังนั้นการทำงานของเศรษฐกิจอยู่ในช่วงหมดสภาพเศรษฐกิจ

ที่สอง เมื่อ 50% < DIt < 100% หมายถึง สภาพเศรษฐกิจมีการเปลี่ยนแปลงสำคัญโดยมีจำนวนดัชนีที่เพิ่มขึ้นมากกว่าดัชนีที่ลดลง และเศรษฐกิจอยู่ในช่วงจุดเริ่มต้นของการขยายตัว เมื่อ DIt เข้าใกล้ 100% ความร้อนจากการทำงานทางเศรษฐกิจก็จะเพิ่มมากขึ้น

ที่สาม เมื่อ 100% > DIt > 50% หมายถึง จำนวนดัชนีที่เพิ่มขึ้นยังมากกว่าจำนวนที่ลดลง แต่มีอัตราการขยายตัวลดลง สภาพเศรษฐกิจอยู่ในช่วงปลายของการขยายตัว เนื่องจากมีตัวแปรบางตัวในกระบวนการที่ถึงขีดสุดแล้ว และเริ่มมีแนวโน้มลง

สุดท้าย เมื่อ 50% > DIt > 0 หมายถึง ตำแหน่งพลังงานเคลื่อนไหวที่สำคัญกลับเปลี่ยนไปอีกครั้ง โดยมีจำนวนดัชนีที่เพิ่มขึ้นน้อยกว่าดัชนีที่ลดลง ซึ่งสภาพเศรษฐกิจอยู่ในช่วงการหดตัวอย่างทั่วถึง ซึ่งเศรษฐกิจเข้าสู่พื้นที่ไม่เจริญอีกครั้ง

ตามคุณลักษณะของการเปลี่ยนแปลงในดัชนีกระจาย นักลงทุนสามารถเปรียบเทียบตามประวัติได้ โดยวิเคราะห์ความผันผวนของการขยายตัวและการหดตัวในวัฏจักรรวมถึงคุณลักษณะด้านเวลาในกระบวนการขยายตัวและจำนวนความสัมพันธ์ระหว่างการผันผวนโดยรวม นอกจากนี้ยังสามารถวิเคราะห์บทบาทของกิจกรรมทางเศรษฐกิจหลักในกระบวนการขยายตัวเพื่อคาดการณ์แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจในอนาคตได้อีกด้วย