การทดลองของสกินเนอร์

นักจิตวิทยาพฤติกรรมชื่อดังอย่างสกินเนอร์ได้ทำการทดลองหนึ่งโดยการเลี้ยงนกพิราบ 8 ตัวในกรง เพื่อกระตุ้นแรงจูงใจในการค้นหาอาหารของนกพิราบ สกินเนอร์ได้ทำให้พวกมันหิวเป็นเวลาหลายวันก่อนการทดลอง โดยใช้เครื่องจ่ายอาหารที่ถูกตั้งไว้ให้จ่ายอาหารทุกๆ 5 นาที นั่นหมายความว่าไม่ว่านกพิราบจะทำอะไร พวกมันจะได้รับรางวัลทุก 5 นาที ผลการทดลองออกมาน่าทึ่ง นกพิราบ 6 ตัวจาก 8 ตัวมีปฏิกิริยาที่ชัดเจน หนึ่งในนั้นเดินวนไปมาภายในกรง อีกตัวก็ชนหัวกับมุมของกรง และอีกตัวแสดงอาการชูหัวเหมือนกับการหยิบของขึ้นมา ทั้งนี้มีนกพิราบอีกสองตัวที่แสดงอาการก้มและเอียงไปมา ขณะที่อีกตัวแสดงความพยายามในการจิกหรือสัมผัสอย่างไม่สมบูรณ์ ในความเป็นจริงแล้วพฤติกรรมใหม่เหล่านี้ไม่มีความสัมพันธ์กับการได้อาหารเลย แต่พวกมันกลับแสดงออกเหมือนกับว่าพฤติกรรมจะนำไปสู่อาหารได้ นั่นคือเมื่อนกพิราบได้รับอาหารในขณะที่ทำการกระทำที่เฉพาะเจาะจง หลังจากการทดลองหนึ่งหรือสองครั้งมันจะเชื่อว่าถ้ามันทำซ้ำๆ ก็มักจะได้อาหาร!

ความเหมือนกับมนุษย์

เมื่อฉันเห็นบทความนี้ครั้งแรก ฉันรู้สึกตกใจมากเพราะพบว่ามันเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่ากับมนุษย์ ฉันยังจำได้ว่าเมื่อหลายปีก่อน ในฮ่องกงมีการซื้อลอตเตอรี่ชื่อ “หวย” ที่เป็นที่นิยมอย่างมาก และถึงขั้นบ้าบิ่น ขณะที่ฉันเคยเห็นผู้คนจำนวนมากที่พยายามคิดค้นระบบการคาดการณ์ที่ไร้สาระ เพื่อหวังจะถูกรางวัล มีผู้หญิงหนึ่งที่ฉันรู้จัก ซึ่งไม่สามารถอ่านเขียนได้ วันหนึ่งได้เห็นภาพวัวในหนังสือพิมพ์ แล้วโชคดีที่หมายเลขที่ออกในวันนั้นคือหมายเลขวัว ทำให้เธอเริ่มซื้อหนังสือพิมพ์ทุกวันเพื่อดูว่าวันนั้นมีภาพสัตว์ตัวไหนปรากฏขึ้น แม้ว่าวิธีนี้จะมีอัตราความสำเร็จที่ต่ำมาก (ความน่าจะเป็นคือ 1/12) แต่ก็มีผู้คนจำนวนมากที่เลียนแบบ ซึ่งใครที่มีสติปัญญาแม้เล็กน้อยก็คงเห็นว่ามันไร้สาระ เพราะไม่มีการเชื่อมโยงตามเหตุผลระหว่างนกพิราบหรือผู้คนที่คิดขึ้นมาเอง

ความเข้าใจและความผิดพลาด

แต่เหมือนที่ซูซูอี้กล่าวในวรรณกรรมว่า "ไม่รู้ว่าภูเขาหลู่เจียงที่แท้จริงของหลงซานอยู่ที่ไหน เนื่องจากร่างกายอยู่ในภูเขานั้น" เมื่อเราหัวเราะเยาะคนอื่น เราอาจกำลังทำผิดพลาดเช่นเดียวกัน เมื่อฉันเข้ามาในตลาดการเงิน ฉันเชื่อว่าถ้าฉันเข้าใจระบบการดำเนินการแม้ชุดเดียว ฉันก็จะได้กุญแจที่จะเปิดประตูแห่งความมั่งคั่ง ดังนั้นฉันจึงคอยสังเกต ศึกษา และค้นคว้ามัน หลังจากผ่านไปสักระยะ ฉันรู้สึกว่ามีระบบที่สมบูรณ์แบบแล้ว ฉันจึงได้ทดสอบ ครั้งแรกทำได้สำเร็จ ความมั่นใจของฉันก็พุ่งสูงขึ้น ฉันลงทุนมากขึ้น แต่ตลาดกลับสอนฉันอย่างรวดเร็วและไม่ยั้งมือเอาเงินทุกบาทของฉันไป! และฉันก็ต้องทนทุกข์ทรมานสักพัก และสาบานว่าจะคืนเงินพร้อมดอกเบี้ยในวันหนึ่ง

การเรียนรู้จากความผิดพลาด

ประวัติศาสตร์เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า จนกระทั่งฉันเป็นหนี้มหาศาล จนกระทั่งเห็นแววตาของคนที่รักในความไม่เชื่อมั่น และแยกตัวจากฉัน ในตอนนั้นฉันถึงตระหนักรู้ว่าตัวเองโง่เขลาขนาดไหน ฉันพบว่าเรามักจะบังคับกฎที่เราคิดเองกับตลาด เรามักคิดว่าตลาดจะเดินตามแนวทางของเรา ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นมักทำร้ายตัวเอง มันควรจะคิดว่า นักลงทุนส่วนใหญ่ในตลาดก็เหมือนนกพิราบ แค่เพียงอาการมักใหญ่ใฝ่สูงแตกต่างกันไปตามระดับของความเข้าใจของแต่ละบุคคล แต่โดยพื้นฐานแล้วมันคือสิ่งเดียวกัน ผู้คนมักเชื่อฟัง "กฎ" ที่ได้รับการพิสูจน์ย้อนหลังหลายครั้งอย่างมักใหญ่ใฝ่สูง โดยเชื่อมั่นว่ามันถูกต้อง

การเปิดใจในตลาด

แต่ความจริงคือแม้แต่ความจริงบางอย่างในวิทยาศาสตร์ธรรมชาติที่มีความเป็นกลางที่สุดก็อาจพบว่ามีข้อจำกัดเมื่อความรู้ของมนุษย์สูงขึ้น แล้วอย่างไรกับสิ่งที่เป็นอัตวิสัย! แต่ในชีวิตเราก็มักคิดอย่างนั้น ในตลาดการเก็งกำไรที่เราสังเคราะห์อาการมักใหญ่ใฝ่สูง ตลาดจะพิสูจน์ความผิดพลาดและสั่งสอนเราอย่างรวดเร็ว แต่เมื่อตกอยู่ในอัตวิสัยในการใช้ชีวิตมันไม่ค่อยมีโอกาสแบบนี้ ดังนั้นหลายๆ ความเชื่อที่มั่นใจจะติดตามเราตลอดชีวิต และจะยิ่งเข้มข้นขึ้นจนกลายเป็นนิสัยในชีวิต!

มุมมองที่เปลี่ยนไป

ดังนั้น ความเชื่อเหล่านี้จะฝังลึกในสมองของเรา และส่งผลต่อมุมมองและการตัดสินใจของเราอยู่เสมอ เรามักมองโลกผ่านแว่นตาที่มีสีสัน ตามที่กล่าวในหนังสือ “พระคัมภีร์” ว่า "มีตาแต่ไม่สามารถมองเห็น มีหูแต่ไม่สามารถฟัง" การเก็งกำไรเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ความเชื่อที่เกิดจากชีวิตจะมีส่วนกระทบต่อมุมมองของเราในตลาด ในช่วงแรกที่ประสบความล้มเหลว คนมักจะระมัดระวังและมีวิจารณญาณมากขึ้น แต่เมื่อคนประสบความสำเร็จ ก็ยิ่งจะมีความเชื่อมากขึ้น นี่คือเหตุผลที่คนจำนวนมากแม้ทำกำไรได้หลายแสนถึงหลายล้าน มักจะจบด้วยความล้มละลาย!

บทเรียนแห่งชีวิต

ผู้ที่เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดคือ “เลฟมอเร” จากหนังสือ “บันทึกของเทรดเดอร์หุ้น” เขาคือนักเก็งกำไรอัจฉริยะ หลังจากล้มละลายเขาจะมองเห็นข้อผิดพลาดในตัว 자신และกลายเป็นคนที่ระมัดระวังมากขึ้นแล้วกลับมาทำเงินได้มากขึ้น แต่เขาไม่เคยทำลายอาการมักใหญ่ใฝ่สูงในตัวมนุษย์ การทำผิดพลาดอีกครั้งทำให้เขาล้มละลายอีกจนกระทั่งจบการกระทำด้วยการฆ่าตัวตาย! ตรงกันข้าม หากเรามีความเข้าใจที่ลึกซึ้งต่ออาการมักใหญ่ใฝ่สูงของมนุษย์ เราสามารถใช้มันให้เกิดประโยชน์ได้ เช่นเดียวกับโซรอสที่มีชื่อเสียง ผู้คนที่อ่าน “การลงทุนในตลาดการเงิน” จะรู้ว่า ทฤษฎี “การมีส่วนร่วม” ของเขานั้นตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเข้าใจที่ลึกซึ้งในแนวโน้มของนักลงทุน ดังนั้น การใช้ชีวิตอย่างมีสติคือก้าวแรกสู่ยอดสูงของการเก็งกำไร!

บทสรุป

หากไม่สามารถทำลายอาการมักใหญ่ใฝ่สูง ไม่สามารถมองตลาดด้วยใจที่เปิดกว้างและเป็นกลาง ไม่ฟังสิ่งที่ตลาดต้องการจะบอกเรา แต่ซ้ำยังมั่นใจว่าตลาดจะเป็นไปตามที่เราคิด มันก็มีความผิดพลาดรออยู่กับเรา! เหมือนกับคำพูดใน "พระสูตรระเบิด" ว่า ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นมีความสงสัย มีความฝันและมีภาพลวงตา เหมือนกับละอองน้ำหรือเหมือนฟ้าแลบ ควรที่จะมองดูแบบนี้!